NU.nl en het recht op nieuws

Vraag studenten naar de toekomst van het nieuws en je krijgt soms verrassende antwoorden. Gevleugeld zijn de woorden van een anonieme Amerikaanse, vorig jaar in de The New York Times: “If the news is that important, it will find me.” De Nederlandse variant is al twee jaar ouder: “Als er echt iets belangrijks gebeurt… dan hoor je het vanzelf.” Afgelopen week discussieerden studenten Journalistiek en Nieuwe Media uit Leiden over de vraag: wie betaalt straks voor het nieuws? Vooral één opmerking is blijven plakken.

Onderwerp van gesprek waren nieuwe ideeën om de journalistiek te financieren, uiteenlopend van overheidssubsidie en crowdfunding tot filantropie (waarom sponsort Dirk Scheringa wel sport en kunst maar geen journalisten?) Natuurlijk kwamen ook de diverse nieuweinitiatieven voor betaalde content aan de orde. De redenering: eerdere pogingen zijn mislukt, maar nu de aftakeling van de journalistiek voor iedereen zichtbaar is geworden, zijn mensen best bereid te betalen voor goede journalistiek op het web. Als het maar net zo makkelijk en veilig is als muziek kopen via iTunes.

Die vergelijking ging een van de studenten te ver. Niet omdat je muziek oneindig vaak kunt luisteren en nieuws meestal maar een keer tot je neemt. Nee, het verschil zat hem elders: “Muziek is geen noodzaak, je kunt best zonder. Maar om te weten wat er in de wereld gebeurt, moet je gewoon naar NU.nl kunnen. Je hebt recht op nieuws!"

Tegenwicht

Nieuws als een grondrecht vergelijkbaar met frisse lucht of schoon drinkwater. Iets dat er gewoon altijd is of zou moeten zijn en waarvoor je niet apart hoeft af te rekenen. Op z’n zachts gezegd vloekt dat nogal met de resultaten van een vorige week gepubliceerd onderzoek van PricewaterhouseCoopers (PWC). Daaruit zou blijken dat wereldwijd 62 procent van de consumenten best bereid is te betalen voor online nieuws.

Het onderzoek kreeg in de kranten en op het web veel aandacht. Nu produceren consultancy bedrijven aan de lopende band dit soort rapporten, maar in dit geval viel de publicatie – toevallig of niet – samen met het nieuws dat Rupert Murdoch lezers geld wil gaan vragen voor toegang tot de websites van zijn kranten. Het onderzoek van PWC bood prettig tegenwicht aan de stortvloed aan kritiek op de plannen van de media tycoon.

Helaas heeft niet iedereen het rapport (pdf) even goed gelezen. Er staat nergens dat 62 procent van de consumenten wil betalen voor online nieuws. Uit Wel zou uit een ingewikkelde vraagstelling zijn af te leiden dat de respondenten voor een online krant 62 procent van de prijs van een papieren krant over hebben. Maar – zo schrijven de onderzoekers zelf – dat betekent geenszins dat ze bereid zijn dat geld ook werkelijk op tafel te leggen. Zolang nieuws en achtergronden van voldoende kwaliteit op het web gratis voorhanden zijn, zullen consumenten niet gaan betalen voor online kranten. Ja, dat wisten we natuurlijk al lang.

WZND?

Gratis nieuws in Nederland is bij uitstek het domein van de grote site met de kleine naam. Niet voor niets stelt genoemde student het ‘recht op nieuws’ gelijk aan het ‘recht op NU’. Geen haar op het hoofd van hoofdredacteur Laurens Verhagen die eraan denkt om bezoekers van NU.nl geld te gaan vragen. Al hoopt hij natuurlijk stiekem dat PCM, TMG en Wegener het wel zullen gaan proberen.

Deze week iert Verhagen met zijn redactie een feestje. NU.nl bestaat tien jaar en dat verdient een felicitatie. Al een decennium lang wordt de site verguisd door printjournalisten. Ze noemen het een door stagiairs in elkaar gezet knip-en-plakwerkje en beschuldigen het van oneerlijke concurrentie. De populaire nieuwssite zou draaien op voor een spotprijs ingekochte persbureaukopij waarvan de productie in feite door de kranten wordt betaald. Maar intussen slaagt NU.nl waar alle anderen falen: echt geld verdienen aan online nieuws, en niet te weinig ook.

Het geheim? Misschien wel de klare lijn, zowel in de strategie als in de presentatie. De nieuwssite zelf is in die tien jaar nauwelijks veranderd. Geen periodiek restyling, geen wilde experimenten op de voorpagina. Never change a winning formula. Wat niet wil zeggen dat er niet wordt geëxperimenteerd. Nieuwe functionaliteiten zijn ondergebracht in dochtersites (NUjij, NUik, NUtv et cetera) die of uit kunnen groeien tot zelfstandig merk of bij tegenvallende resultaten even makkelijk weer kunnen worden ontmanteld. Waar kennen we dat toch van?

Alle grote nieuwsmedia worstelen met hun online strategie. Geheel in lijn met de aanbevelingen van Jeff Jarvis opende Vrij Nederland afgelopen week een weblog waarop iedereen mee mag denken over de toekomst. Onderwijl voorziet NU.nl in het ‘recht op nieuws’ en maakt daarop nog winst ook. In plaats van na te denken over wat Google zou doen, kunnen VN en de andere kranten en tijdschriften zich misschien beter afvragen: Wat Zou NU.nl Doen?

(Dit artikel verscheen ook op De Nieuwe Reporter)