volkskrant.nl, een kleine geschiedenis
Sinds gisteren ben ik officieel uit dienst bij de Volkskrant. Ruim negen jaar werkte ik voor de krant, eerst bij de Internetredactie, later als chef van de videoredactie. Bij het opruimen van mijn computer vond ik een paar plaatjes, animaties en filmpjes die samen een aardig overzicht bieden van de ontwikkeling van volkskrant.nl. Enigszins willekeurig, geenszins volledig, maar toch: een kleine geschiedenis.
Internetredactie 1999-2005
Toen ik in 1999 begon bij de Internetredactie, was de website van de Volkskrant vier jaar oud. Hij werd gevuld door een redactie van een man of zes onder leiding van Theo Stielstra. De site bevatte een kleine selectie van het nieuws uit de papieren editie: In Druk. Daarnaast waren er dossiers, een mediarubriek, veel aandacht voor boeken en een aparte reisafdeling.
Niet lang daarna vond onder leiding van Henk Blanken een eerste grote restyling plaats. De site kreeg een magazine formule met onder meer een grote sectie Werk & Leven, een vroege voorloper van het huidige Volkskrant Banen. De nieuwsrubriek werd uitgebreid met berichten van het ANP. Zelf was ik verantwoordelijk voor het opzetten van de discussiesite Forum Online.
Het diapositieve ontwerp hiel niet lang stand. Al snel vonden er cosmetische ingrepen plaats en niet veel later moest de site ook inhoudelijk weer op de schop. Dat was vooral het gevolg van de snelle opkomst en ondergang van PCM Interactieve Media (PIM). Deze zelfstandige poot van het concern moest de achterstand van PCM op het web goedmaken maar reed daarbij voortdurend de webredacties van de Volkskrant, Trouw, NRC en Parool in de wielen. Paradepaardje van PIM was de nieuwssite en.nl die de strijd moest aanbinden met nu.nl. Nog geen vier maanden nadat de site van start was gegaan, spatte ook voor PCM de internet zeepbel uiteen. PIM werd ontmanteld, en.nl ging op zwart en de websites van de kranten zouden voortaan genoegen moeten nemen met een teletekst-achtige functie.
Hoe lullig het ook klinkt, de redding voor de krantensites kwam een paar dagen later, op 11 september 2001. De aanslagen in de Verenigde Staten bewezen voor eens en altijd dat het web belangrijk was als nieuwsbron. En dat was fijn, want aan nieuws was de jaren daarna geen gebrek. volkskrant.nl kreeg een nieuw uiterlijk en bleef in de lucht.
De jaren daarop experimenteerde de internetredactie volop met nieuwe vormen van webjournalistiek. We maakten animaties naar aanleiding van de aanslagen van 9/11 en later de oorlog in Irak. Ruim voordat James Surowiecki zijn boek schreef, gebruikten wij The Wisdom of the Crowds om de uitslag van de verkiezingen te voorspellen. De resultaten van de Politieke Aandelen Markt (PAM) waren redelijk goed, zeker gezien het tumultueuze verloop van de campagne. Die eindigde negen dagen voor de verkiezingen met de moord op Pim Fortuyn en was de opmaat voor een bizar politiek jaar dat gedomineerd werd door het Circus LPF.
En we deden meer. Het project Gemeenten Gemeten, waarin de grootste Gemeenten op tal van punten werden vergeleken, was een geslaagde vorm van database journalistiek. Met Mooi & Lelijk, de verkiezing van de mooiste en lelijkste plek van Nederland, experimenteerden we met user generated content. En er was natuurlijk het Volkskrant Weblog. Tegen 2004 barstte de uitdijende website uit zijn voegen en volgde een nieuwe restyling.
De jaren daarop groeide volkskrant.nl als kool. Onder Geert-Jan Bogaerts werd het Volkskrant Weblog opengesteld voor lezers en kwamen er sterke secties voor Kunst en Cultuur en Opinie. Bovendien verrezen er aanpalende sites als Volkskrant Banen, Volkskrant Reizen en Hart & Ziel. In 2008 werd zelfs en.nl nieuw leven ingeblazen als sociale nieuwssite. Zelf volgde ik deze ontwikkelingen op afstand. Vanaf 2005 was ik druk bezig met iets nieuws: Het opzetten en uitbouwen van de Volkskrant Videoredactie.
Videoredactie 2005-2008
Bij wijze van proef maakte de Volkskrant tussen augustus 2003 en december 2004 wekelijks een katern voor lezers in de regio Utrecht. Redactioneel was de bijlage een succes, commercieel liet het te wensen over. Voortzetting op papier was te duur, maar voor een bescheiden versie op het web was wel wat budget. Vanuit de internetredactie bestond al langer de wens nu eens echt te gaan experimenteren met multimediale verslaggeving. Het resultaat was een – zeker voor die tijd – uniek experiment: Standplaats Utrecht.
Als projectleider had ik grote ambities. Een redactie van drie redacteuren zou wekelijks een onderwerp crossmediaal uitwerken, met een groot stuk in de krant en animaties, foto’s, radio- en videoreportages online. In de praktijk bleek al snel dat vooral het maken van goede videoreportages veel meer tijd kostte dan gedacht. In juni 2005 kozen we ervoor voortaan alleen nog maar video te maken. Het werkterrein werd vergroot tot heel Nederland. Standplaats Utrecht werd vervangen door iets wat nog geen enkele andere krant had: een videoredactie.
In 2006 kreeg de videoredactie een permanente status en verhuisde naar Amsterdam. We maakten reportages bij artikelen in het nieuws maar introduceerden ook iets nieuws: redacteuren van de papieren krant die voor de camera iets vertelden over hun expertise. Muziekrecensent Gijsbert Kamer en filmcriticus Ronald Ockhuysen beten het spits af. Na muziek en film volgden onder meer de rubrieken auto en reizen.
Met veel bombarie kondigde de Volkskrant in juni van dat jaar aan definitief te kiezen voor een multimediale toekomst. De redactie werd gereorganiseerd, een heuse Integraded Newsroom zou voortaan fungeren als kloppend hart van de krant. De website werd vernieuwd. De video’s werden gepresenteerd in een geïntegreerde speler waarvoor we goed hadden gekeken naar het Zweedse Aftonbladet. De speler was te vinden onder een eigen url: www.vk.tv.
VK.TV was niet alleen de naam van de website, het was de noemer waaronder we zo breed mogelijk wilden onderzoeken wat de krant kon met bewegend beeld. We experimenteerden met narrowcasting en IPTV, publiceerden onze clips op Youtube en werkten samen met omroepen. Met AT5 maakten we wekelijks het kunst en cultuur programma Artisjok, aan de KRO leverden we reportages voor Goedemorgen Nederland en af en toe waren we zelfs te zien op CNN.
De webspeler werd medio 2007 ingrijpend gewijzigd. De ‘gesloten’ flashspeler werd vervangen door een web 2.0 videosite met tags, een ajax-zoekmachine en de mogelijkheid video’s te embedden. Naast nieuws (van het ANP, maar soms ook van eigen verslaggever met de spreekwoordelijke poten in het bluswater) en de vaste rubrieken kwamer ruimte voor opinie en satire. Een serie van Michiel Romeyn en Herman Koch bleef helaas steken in een pilot maar Buro Renkema maakte een serie hilarische persiflages op politiek Den Haag. Later volgden Jan Mulder en Dominee Gremdaat.
Afgelopen zomer zag versie 3.0 van vk.tv het licht. De meest zichtbare verandering was de overgang naar breedbeeld. Verder was het eindelijk mogelijk op videoclips te reageren en konden reportages die bij elkaar hoorden (zoals de geslaagde serie portretten uit Ohio) beter worden gepresenteerd. Belangrijker: de nieuwe speler maakt het – door de vormgeving maar ook door de techniek achter de schermen – makkelijker om video te integreren in de andere Volkskrantsites. Naast de presentatie zal ook de productie van video de komende tijd verder geïntegreerd worden in de redactie van de Volkskrant. Maar dat deel van de geschiedenis zal door een ander worden geschreven.