Tijdbalken

Mijn interesse voor zowel geschiedenis als computers gaat terug tot de middelbare school. Ik vond de geschiedenisles vooral leuk als het verleden systematisch werd gevisualiseerd. Met mijn leraar had ik het getroffen. De machtsstructuur tijdens de Opstand werd vertaald naar een blokdiagram, de huwelijkspolitiek van de Hollandse graven uitgebeeld in een stamboom en natuurlijk verscheen er iedere les wel een tijdbalk op het bord. Helaas pasten die tijdbalken in de regel net niet op een bladzijde van mijn schrift. Gelukkig was een oom in het bezit van een van de allereerste pc’s. Iedere week werkte ik bij hem op zolder mijn aantekeningen uit. Mijn tijdbalken werden groter en mooier, mijn proefwerkcijfers gingen zienderogen omhoog. Vandaar mijn zwak voor websites en cd-roms met een tijdbalk.

En wat gebeurt? Ik krijg een doos in handen met de titel Retrospect. De geschiedenis van de 20e eeuw. De inhoud bestaat uit maar liefst zes schijfjes. Vol verwachting start ik de computer en stop cd nummer een in de lade.

Tot mijn verrassing blijft een installatieprocedure uit en kan ik meteen aan de slag. Sterker nog: deze truc werkt met ieder van de zes cd-roms. Zij bevatten allemaal dezelfde tekst en afbeeldingen, alleen voor film- of geluidsfragmenten moet van cd worden gewisseld. Ook verder is Retrospect erg gebruiksvriendelijk. Enige schoonheidsfoutje: voor de rolmenuutjes is een vaste muishand geen overbodige luxe.

Het van oorsprong Duitse Retrospect is vertaald en aangevuld met specifiek Nederlandse onderwerpen. De redactie heeft flink haar best gedaan en anders dan bij veel goedkope encyclopedieën is van de Duitse oorsprong niets meer te merken. Helaas ontbreekt in de Nederlandse uitgave de interactie met internet. Duitse gebruikers kunnen via de website van Der Spiegel aanvullende informatie raadplegen.

Na het opstarten kan worden gekozen uit vijf mogelijkheden. De eerste keus is het bekijken van een van de negentien documentaires. Deze zijn deels chronologisch, deels thematisch opgezet en omvatten de hele twintigste eeuw. De documentaires zijn opgebouwd uit blokjes die ook apart, of in een andere volgorde zijn te bekijken. Hierdoor wordt soms informatie herhaald en komen namen en begrippen ook wel eens uit de lucht vallen.

De documentaires verschillen onderling van toon. Sommige stukjes zijn nogal ronkend opgeschreven. Zo heerste er aan het begin van de twintigste eeuw ‘een onbegrijpelijke mate van politieke lichtzinnigheid en een voor deze tijd typerende hang naar zelfoverschatting’. Komt hier toch de Duitse oorsprong om de hoek kijken? Het is overigens zaak je tijdens de documentaire af te sluiten voor de tekst die tegelijkertijd in beeld komt en die afwijkt van de voice over.

Beter nog is het om de documentaires te laten voor wat ze zijn en de tweede optie te kiezen: de kroniek. Deze is gebaseerd op een interactieve tijdbalk van vijf lagen: maatschappij, economie, politiek, rampen en oorlogen van 1900 tot 1999. Duidelijke afbeeldingen op de balk markeren de grote lijn. Aanklikken leidt naar een van de vele thema’s. Trefwoorden in deze thema’s verwijzen naar een veel gedetailleerdere tijdbalk, naar achtergrondartikelen of naar bronnen. Het geheel blijft overzichtelijk doordat iedere soort informatie zijn eigen kleur heeft. Alle rubrieken zijn te doorzoeken met een zeer snelle zoekmachine.

Retrospect is een verzorgd en voor Nederland uniek naslagwerk. De prijs is daar dan ook naar, tweehonderd gulden. In deze prijsklasse zal Retrospect vooral de concurrentie moeten aangaan met Encarta, de enige goede Nederlandstalige encyclopedie. Aan u de keus: een zeer gedetailleerd naslagwerk, op-en-top multimedia maar beperkt tot de twintigste eeuw of een historisch minder gedetailleerde encyclopedie, met minder beeld en geluid maar wel een breed aanbod in onderwerpen. Om de tijdbalk hoeft u het niet te laten: ook Encarta beschikt over een bijzonder fraai exemplaar.

Retrospect. De geschiedenis van de 20e eeuw, ISDN 9039512787 Klik hier voor meer informatie.

Tijdbalkfetisjist
Ik ben niet de enige tijdbalkfetisjist. De site Search-Beat verwijst naar honderden al dan niet interactieve tijdbalken, variërend van de timeline of the universe van de NASA tot een tijdbalk van de ontwikkelingen in de telecomindustrie in de jaren 1990.

Hyperhistory
Een van grootste en meest veelzijdige onlinetijdbalken is Hyperhistory. Grafisch had het allemaal wat flitsender gekund, maar de site is zeer compleet.

Oudheid en Middeleeuwen
Exploring Ancient World Cultures (EAWC) biedt uitgebreide chronologieën van de Oudheid en de Middeleeuwen.

Geschiedenis van internet
Ook internet zelf heeft een geschiedenis en daaraan zijn al heel wat pagina’s gewijd. De site van PBS herbergt een origineel vormgegeven tijdbalk. Daarnaast zijn er allerlei handige tips voor beginnende internetters te vinden.