Speel je rijk

Hoogste tijd voor een Hollywood remake van Das Experiment. Deze Duitse thriller, waarin een wetenschappelijk rollenspel gierend uit de hand loopt, is gebaseerd op het Stanford Prison Experiment. In 1971 speelden Amerikaanse studenten in een nagebouwde gevangenis een aantal dagen voor bewaker of gevangene. Binnen de kortste keren gingen de ‘bewakers’ zich te buiten aan vernederingen en geweld. Foto’s van het experiment lijken als twee druppels water op die uit de Abu Ghraib-gevangenis. Althans, op de echte foto’s uit Bagdad, niet op de vele plaatjes die onder handen zijn genomen met Photoshop.

Het Prison Experiment moet niet worden verward met het Prisoner’s dilemma, dat eveneens zijn oorsprong vindt aan Stanford University. Dit psychologische model, waarin een rationele keuze juist niet leidt tot het gewenste resultaat, is een klassieker in de speltheorie, de tak van wetenschap die probeert door spelsituaties inzicht te krijgen in menselijk handelen. Op www.speltheorie.nl is het dilemma van de gevangenen in verschillende varianten aan den lijve te ondervinden.

Wie spelletjes zegt, zegt computers, wie denkt aan computers, denkt aan internet. Het web biedt uitgelezen mogelijkheden voor speltheoretische experimenten. Dus werft de VPRO proefpersonen voor een groots opgezet experiment op internet. Hoe dat er precies uit gaat zien, blijft voorlopig geheim. Waarom je volgens de omroep toch mee zou willen doen? Omdat er geld valt te verdienen: ‘Speel je rijk’ op omroep.nl/wetenschap.