Leer journalisten ondernemen

Het was al een poosje zwaar weer in krantenland maar door de kredietcrisis kun je nu met recht spreken van een orkaan. De vraag is allang niet meer of Nederlandse dagbladen de storm ongeschonden zullen doorstaan. De tijd is aangebroken om zoveel mogelijk ballast overboord te zetten om zinken te voorkomen. En op steun van de overheid hoeven ze daarbij niet te rekenen. Enige troost: het is overal elders net zo erg, of zelfs nog erger.

Paradoxaal genoeg neemt de belangstelling voor het vak journalistiek alleen maar toen. Het aantal studenten dat journalist wil worden, groeit nog steeds, net als het aantal opleidingen. Die worden bovendien van steeds hoger niveau, getuige de recente accreditatie van de masteropleiding van de Media Academie. Hoe bereid je die groeiende groep hoogopgeleide, super gemotiveerde en talentvolle studenten voor op een krimpende markt waarin de personeelsfunctionarissen vooral druk zijn met het opstellen van sociale plannen en afvloeiingsregelingen? Door ze al tijdens hun opleiding klaar te stomen voor een toekomst als ondernemer.

Businessplan

Het stimuleren van ondernemerschap is goed voor de studenten zelf. Een groot deel van hen zal beginnen als freelancer. En dat misschien wel altijd blijven, gezien de trend naar kleine kernredacties met daaromheen een netwerk van eenpitters. Maar er is een belangrijkere reden om jonge journalisten te leren ondernemen. De kredietcrisis is van voorbijgaande aard. Maar dat geldt niet voor het structurele probleem dat consumenten geen geld meer over hebben voor nieuws en adverteerders veel minder betalen voor hetzelfde aantal eyeballs. De grote vraag is: wie betaalt er straks het salaris van de journalist? Consumenten en adverteerders zullen dat probleem niet oplossen. Het antwoord moet komen van journalisten zelf.

En om dat antwoord te kunnen geven, moeten jonge journalisten weten hoe een businessplan eruit ziet. Wie dat goed heeft begrepen, is Jeff Jarvis, blogger, auteur en directeur van de Graduate School of Journalism van de City University of New York. Studenten van Jarvis volgen verplicht het vak Entrepreneurial Journalism, waarin ze een nieuw journalistiek product bedenken en dat vervolgens – via twitter – pitchen bij een groep investeerders. Dit alles is bloedserieus: de studenten moeten hun investeringsverzoek uitgebreid onderbouwen want voor de beste ideeën zijn harde dollars beschikbaar. Het ondernemerschap van Jarvis’ studenten is enthousiast ontvangen. De Graduate School of Journalism in Berkeley is dit jaar begonnen met een vergelijkbaar vak.

Obama

Klinkt mooi, een innovatief journalistiek idee omzetten in een rendabel bedrijfje. Maar ga er maar aanstaan. Als het zo eenvoudig was, zouden de kranten niet zo in de problemen zitten. Volgens Robert Niles, die voor de Online Journalism Review schrijft over journalistiek ondernemerschap, kunnen journalisten een hoop leren van Barack Obama. Die is er immers in geslaagd met hulp van weblogs en sociale netwerken een enorme achterban te mobiliseren. Een achterban die niet alleen betaalde voor zijn campagne, maar zich er ook actief voor inzette. Volgens Niles moeten journalisten niet langer stukjes tikken en hopen op advertenties. Ze moeten net als Obama een persoonlijke band ontwikkelen met hun lezers en een beroep doen op hun sociale engagement.

Niles heeft een punt. Een paar weken geleden sprak ik Zack Edwards, New Media Director van Obama’s campagneteam in Des Moines, Iowa. Zack vertelde hoe hij bloggers had ingeschakeld om grote hoeveelheden documenten te doorzoeken op voor de campagne bruikbare informatie. Zo’n gestroomlijnde variant van crowdsourcing zou ook heel goed kunnen worden ingezet als journalistiek instrument. Stel: je hebt als onderzoeksjournalist met een WOB-procedure een karrenvracht aan documenten weten te bemachtigen. Je kunt natuurlijk zelf gaan zitten spitten, maar dat kost veel tijd en dus veel geld. Je kunt ook je dossier opdelen in partjes en die – voorzien van een aantal onderzoeksvragen – verdelen onder een groep bloggers. De kans is groot dat je in korte tijd en schat aan bruikbare informatie terugkrijgt. Plus een hoop free publicity, want al die bloggers linken natuurlijk naar de grote productie waarin jij al die deelonderzoekjes samensmeedt tot één groot, onthullend verhaal.

Het is het proberen waard, al was het maar om voor eens en voor altijd een eind te maken aan de eindeloze stammenstrijd tussen journalisten en bloggers. Met een beetje geluk, verzint een slimme student journalistiek er nog een sluitend verdienmodel bij ook.

Dit stuk verscheen ook op De Nieuwe Reporter